Hieronder vind u eerder geplaatste berichten over:

Het Indische gevoel

Op de radio hoorde ik een interview met een derde generatie Indo schrijfster (Sabine ....). De interviewster vroeg wat eigenlijk het Indische gevoel is.
Wat is jouw definitie hiervoor?
Albert

Lieve sobats,

hieronder een tekst die ik van Theo Daems kreeg toegezonden. Het lijkt me nóg erger om je Indo te voelen, hier niet te kunnen aarden en dan in het land waar je ter wereld kwam ook niet als één van hen geaccepteerd te worden alleen om je kleur... ook daar dus discriminatie, waar niet!
Lees en reageer. ik ontvang jullie post graag...
Maudy
 

Hallo,

Suze is inderdaad familie. Suze is getrouwd met de broer van mijn vader en ze is dus mijn tante, en als U haar adres gegevens wilt hebben dan zal ik die mailen. Graag blijf ik op de hoogte (wellicht kom ik zo meer over mijn vader te weten). Ik wil dat jullie weten dat Nederlands-Indië nog steeds leeft. Ook in de nieuwe generatie. Hoewel ik er niet geboren ben voel ik mij intens diep Indo. Ik kan niet uitleggen hoe dat komt maar toen ik Bandung, meerdere malen bezocht, met mijn ouders voelde ik het in mij branden. Mijn vader heeft het ons gewoon meegegeven.

Nogmaals dank voor het medeleven.

Arthur Negelen Jr

~~0~~

eerdere mailtjes met Arthur Jr.:

Goedemorgen Arthur Jr.
Wat doet me dit bericht verdriet, alsnog onze/mijn condoleance. Ik heb in mijn lijst gekeken en ik kan geen Arthur Negelen hierin vinden. Wel heb ik een mevrouw Suze Negelen-Tatipikalawan, is dit familie? Kan ik ergens een condoleance-kaart namens al de oud-leerlingen heen zenden, naar jouw adres misschien? Zo ja, wilt je me dat dan nog even toezenden?
Het verheugt me dat je mijn website regelmatig een bezoekje brengt. Er staat nu weer veel nieuws op en de website van Bennie en mijne zijn naar elkaar toe gelinkt. Als je op mijn website binnenkomt en klikt links onder op 'links' dan is de eerste website die van Bennie von Stockhausen. Klik daarvoor rechts op de link.

Het verdriet mij ook dat hij niet bij de reünie aanwezig heeft kunnen zijn, het was zo'n dag van 'ontmoetingen' die nog een vervolg voor velen van ons hebben voortgebracht. Mocht je belangstelling hebben voor de vrienden van je vader, geef me een seintje en ik stuur je steeds bericht als er wat nieuws te melden valt en ik denk dat ik ook voor de anderen spreek als ik zeg: je bent welkom bij een volgende reünie.

Met vriendelijke groet,
Maudy
---

Dag Maudy,

Ik voel mij geroepen je dit mailtje te sturen.

Enige tijd geleden alweer stuurde ik Bennie von Stockhausen een mailtje om te laten weten dat mijn vader, Arthur Negelen, graag in contact zou komen met jullie allen. Ik kan zeggen dat mijn vader zeer verheugd was en er zelfs van baalde dat hij die reünie gemist heeft.
Hij had het altijd over Indonesië en zijn jeugd daar. Hij heeft het altijd gemist. Daarom doet het mij pijn in mijn hart nu te schrijven dat mijn vader 2 maanden geleden is overleden. Het was een schok voor de familie en we missen hem zeer. nogmaals wil ik benadrukken dat hij er graag bij geweest zou zijn.
Jullie site bezoek ik persoonlijk overigens met veel plezier. Het is fijn om te zien waar mijn vader vandaan komt :-)
Wellicht kan dit mailtje aan Bennie von Stockhausen doorgemaild worden. Ik kan zijn adres helaas niet meer vinden :-(

Succes met de volgende reünie.

Arthur Negelen Jr.

Hallo Miel,
Je had moeite met het vinden van het gastenboek en kwam in de mail naar mij toe terecht. Juist goed, nu heb ik toch tekst van jou en ga die ook plaatsen.

Maar eerst dit, misschien duidelijk voor anderen mee:
onderaan de homepage kun je het gastenboek vinden. Scroll gewoon helemaal door naar beneden en je ziet dat je in het gastenboek kunt schrijven, maar ook de berichtjes kunt lezen. Klik op de regel onder de animatie.
Je weet nu dat je ook via de website mij een mail kunt zenden, komt goed terecht! Als je op 'bekijk hier mijn gastenboek klikt' kun je alle teksten van gasten lezen, leuk en interessant! Er bestaan geen domme vragen, dus gewoon stellen en antwoord krijgen.

Nu verder ingaan op je verhaal. Jij leest graag die verhalen van Ronnie Willemsen, Guus Stadler, Albert Stufkens en nog meer. Ik ook en zou de andere lezers ook graag met een vraag/verzoek, ervaring, ontmoeting of zo maar een berichtje op de website zien. Een leuke foto bijvoorbeeld!
Waar blijven jullie nu?????

Heerlijk toch dat jij je lekker in je vel voelt. Wees blij daarmee en dat heb ik ervaren toen je bij ons was, heerlijk om een vriendin van vroeger te ontmoeten en gewoon weer met de vriendschap verder te gaan zoals die meer dan 50 jaar geleden eindigde. Wat hadden we vroeger altijd een plezier samen. Kun je je onze picknick partijtjes naar het IJzermanpark nog herinneren? Jouw zusje, mijn zusjes en broertje allemaal van de partij. Mijn vaders fiets was pakezel. Allemaal lekkers in de tas en een kleed om op te zitten; wat waren we met een beetje tevreden!

En als we dan thuiskwamen, allemaal naar de mandikamer, niet om de beurt, kon best met twee of drie meisjes en dan heerlijk spetteren over de muur heen naar buiten toe en de anderen weer nat maken; tot mij moeder riep dat we op moesten schieten. Oei wat hadden we altijd een lol.

Maar je hebt gelijk als je zegt dat we dóór moeten gaan, de toekomst ligt nog steeds voor ons, maar een zoet verleden vergoed en verzacht veel.
Fijn dat je jezelf bent gebleven en niet hoeft te zoeken naar je eigen IK. Dat snapte ik ook nooit, maar nu weet ik wel wat het is, niet dat ik, wanneer ik in de spiegel keek me afvroeg wie dat is, maar wel wàt heb je met je verleden gedaan. Ik ben opzoek gegaan naar die donkere bladzijde en er is een streepje licht gekomen..

Heerlijk is dat taaltje van je en ik doe daar ook niets aan want het is van Camilla! Ik hoop dat de vele bezoekers van onze website ook zo heerlijk kunnen lachen bij deze bijdrage van jou... smaakt naar meer; so, make time for us..
Liefs, Max en Maudy

Hi Maud, hier ben ik dan effetjes, het is zondag, en ik zag je mail met de web, maar ik ben zo'n stumperd met dit ding, het is een hit en mis geval, ik wou het gastenboek openen ,en ik zie de fotos maar niet de teks, zo ik click op iets en toen ineens dit, wat ziet er uit als een e-mail naar jou, zo....... hoe moet dat nou, ik wil het verhaal van Els lezen ,ik denk dat ik maar verder wat rond neust, ...denk je niet dat het ook het geval is met veel mensen die alleen maar willen lezen en niets terug schrijven, omdat ze te (ST...) zijn met de computer,net als ik?????.

Anyway, ik lees graag al die verhalen van een zekere Ron,en andere, soms voel ik hetzelfde, van : waar hoor ik eigenlijk, wat ben ik??? indo, dutch, american, of gewoon just me. En dan denk ik: Who cares!!! Maar most of the time I have no problems with it, I'm just happy to be me, one little speck in the sea of the universe, somebody with a wealth of different expierences, very rich because of all that "verleden", en gewoon blij dat ik nu leef.

En als je ouder wordt en wat meer tijd hebt aan je hand, denk je wel eens aan de oude tijd, maar ik wil beslist niet terug, no matter how good that time was, de toekomst is a lot more interresting !!! Ik denk dat dat één van de goede dingen van ouder worden is, dat je zoveel hebt om naar terug te kijken, maar het nadeel van ouder worden is ook dat de tijd steeds sneller gaat !!!!! Ik krijg nooit alles klaar wat ik wil doen !!!!

Ik kan niet zoveel snappen van die mensen die zo "verloren" voelen, naar iets zoeken van vroeger, zich afvragen waar ze bij horen, ik kijk ook wel eens blij of droevig terug en denk aan die goede ouwe tijd,en ik ben ook maar in mijn eentje, maar meestal ben ik alleen maar dankbaar dat ik dat allemaal heb meegemaakt, en dan voel ik me rijk, want ik weet ook dat er zoveel mensen zo "leeg" ouder geworden zijn, er is "niets" in hun leven gebeurd, alles altijd gewoon zijn gangetje gegaan, geen lows geen highs,alles geregeld, alles piekfijn in orde.

Nee, ik ben echt dankbaar dat het lot me dit leven heeft gedeeld, en ik voel me gewoon een inwoner van de hele grote wereld, dus geen indo, geen hollander, geen americaan, maar gewoon me.
Jeetje, ik heb wel ook in de gaten dat mijn taaltje ook niet te plaatsen is, op het werk (3 jaar terug) zeiden ze altijd dat het "Camilleens is hahahaha.Toen ik met pensioen ging hebben ze me een ingebonden boekje gegeven met al mijn spreuken en gezegdes van al die 25 jaar dat ze naar me moesten luisteren.

Een compleet nightmare voor een taal jufrouw. Maar zowat, als ze me maar snappen, en daar zorg ik wel voor!!!!.

Maar alle gekheid op een stokkie, ik geloof ook wel dat dat indo gevoel weg gaat over de jaren, heel logisch, ze gaan verdwijnen, dood, gewoon weg, net als het "victoriaans" of "heidens"; (ofschoon, soms is dit laatste nog wel te zien hier en daar) hahahahaha.
Alles heeft zijn tijd, alles komt en gaat.
Onze kinderen weten het alleen maar van horen zeggen, voor onze kleinkinderen is het net als iets uit een geschiedenis boek. Net als de transistors, het komt,is belangrijk en gaat en is geschiedenis.

Zo, je ziet, ik heb geen tijd om al te lang heimwee naar vroeger te hebben, heb zo veel lol in nu.
En ik weet dat mijn klok ook tikt, zo ik moet weer weg, heb things to do, places to go and just live!!!

Zo voor al die mensen die zo'n heimwee naar vroeger hebben: wees blij dat je dat gekend hebt, is leuk om met iemand er over te praten die het toevallig ook meegemaakt heeft, maar kijk wat je nu hebt, en leef, want dat gaat not forever, so do it now.!
But most of all "Count your blessings !!!! zoals ze het hier zo goed zeggen.

Is eigenlijk wel handig he, ik kan van 2 talen het beste pikken, met het gevolg dat ik geen een taal goed spreek.,hahahahah, maaar again:
" who cares!!!" Maud, nogmaals bedankt voor de website, vind het leuk om er op te "klungelen", wanneer kom je eens hier, dan kan je me een hele dag lesgeven, echt, jullie moeten echt eens komen,O.K.?
Dag hoor,moet weer gaan, groetjes ook aan Max en tot de volgende ngobrolan. (kan je naagaan dat ik eens een 9 voor bahasa had, weet er nu niet veel meer van, ofschoon er zo nu en dan iets omhoog schiet als ik de "De Indo" lees hahahaha Daaaaaaag Camille

Mijn Indisch gevoel.

Het zoeken ernaar en het vinden ervan.
Doorgaans zoek ik er niet naar, integendeel ik heb dit Indisch gevoel in een laatje opgeborgen, voor 'later, als ik meer tijd heb'.
Het zit n.l. zo, du moment, dat ik hier in Nederland aankwam, en ik zal de enige niet geweest zijn, keek ik alleen maar vooruit. Hier was alles toch net iets anders (mijn Nederlandse opvoeding ten spijt). Wennen moest ik, aan een heleboel dingen: aan de mentaliteit van de mensen om me heen; aan de rode kool, die er blauw uitzag; aan slijmerige rode bieten; aan aardappelen met uitlopers, die ik voor enge beestjes aanzag, maar bovenal moest ik wennen aan . . de winter. Elke herfst stemde mij niet vrolijk, want dan zat de winter eraan te komen.
Omdat het Openbaar Vervoer van toen het begrip 'djam karet' niet kende miste ik dus vaak mijn trein en bus. Eenzaam wachtend op de bus, in het donker en blauwbekkend van de kou overviel me dan wel 'ns het Calimero-gevoel, dat kleine, zielige kuikentje in een wereld van allemaal grote wezens. Koning Winter was jarenlang mijn vijand.

Ook voor onze ouders was het niet eenvoudig om van nul helemaal opnieuw te moeten beginnen in Holland, met lastige pubers er nog bij ook. Inmiddels weten we allemaal HOE lastig pubers kunnen zijn.
Hulde dus aan alle Indische ouders ! Zij hadden de oorlogsellende en de na-oorlogsjaren al doorstaan, toen de uittocht uit Indonesië erop volgde. Dit vaarwel was definitief en je verliet niet alleen je geboorteland, maar tevens liet je alles achter wat je dierbaar was. Persoonlijk heb ik dit voortdurende afscheid-nemen van vrienden en schoolgenoten als heel pijnlijk ervaren. Men zegt niet voor niets: "Partir c'est mourir un peu". Het voelde echt zo.

Een andere pijnlijke herinnering is de manier waarop wij onze bezittingen moesten achterlaten. Je meubels verkopen kon al lang niet meer. Iedereen wist n.l. dat je ze toch niet kon meenemen, dus waarom zouden ze kopen. Weggeven aan bijvoorbeeld de baboes kon ook niet, daar zorgde Yusuf wel voor. Yusuf was een tentara met een indrukwekkende rang. Hij kwam zomaar aangewapperd en had een gesprek met mijn moeder, die weduwe was. In het kort kwam het erop neer, dat hij al onze huisraad vorderde in ruil voor onze veiligheid. In 't geval dat wij zouden weigeren, bedoelde hij dan 'geen veiligheid' of 'gerichte ellende' aan ons adres ? Dit is nu echt zo'n "offer, you can't refuse". Jullie mogen drie keer raden wat mijn moeder, in al haar wijsheid, had besloten. Arme baboes, zij kregen niets van enige waarde. Wij durfden dat niet, temeer daar Yusuf te pas en te onpas verscheen om naar zijn barang te komen kijken. Er was ook een zwarte vleugel bij en om die in elkaar te slaan, durfden we ook niet.

De Indische Nederlanders in Indonesië werden in die tijd een steeds kleinere groep met steeds minder zeggenschap in een omgeving, die ons liever eergisteren dan vandaag zag vertrekken. Ongewenst zijn voelt nooit prettig aan, ook niet als je een tiener bent. Wat we toentertijd gevoeld hebben (onzekere tijden en sedih hati), hoeven we elkaar niet uit te leggen. Aan een half woord hebben we genoeg, soms zelfs begrijpen we elkaar ook zonder woorden: same roots, same background, same place, same circumstances, kortom Lot-genoten. Genoten ? Nou, niet direct genoten, want de omstandigheden waren vaak verre van ideaal.

Om een voorbeeld te noemen, we veranderden zo vaak van school, dat sommigen de naam van hun eigen school niet eens meer weten. Van 't Nederlands onderwijs switchten we naar 't Indonesisch onderwijs en later weer terug naar de Concordante school. Ik kan wel zeggen, dat we veel turbulentie hebben gehad in onze jonge jaren . . . en zoals we allemaal weten zijn jeugdjaren heel belangrijk in een mensenleven. Ze vormen de mens voor de rest van zijn leven. Tot mijn verbazing en niet zonder trots, zijn we er over het algemeen goed en sterk uitgekomen. What doesn't kill you, makes you stronger en wij Indischen hebben het bewezen. Dankzij onze ouders en onze leraren hebben we ook leuke tijden gekend. Denk aan onze schoolfuiven met rock and roll muziek, aan de fuiven bij families thuis, aan de bioscoopbezoeken, aan de ontmoetingen op de Braga na schooltijd en last but not least de ontluikende jeugdliefdes.

Deze hadden weliswaar geen schijn van kans, want jouw nona manis of je uitverkoren held moest op een ongelegen moment naar Holland vertrekken.
De afstand was groot en de liefde pril, dus einde liefde. Lief en leed hebben we SAMEN doorgemaakt, hetgeen ons nú nog een saamhorigheidsgevoel geeft. Misschien zelfs wel tot in het bejaardenhuis; dit is even koffiedik kijken natuurlijk, maar het zou me niet verbazen. Ook het feit, dat wij ons prettig, ja zelfs happy voelen met elkaar, dat wij genieten van elkaars gezelschap, heeft te maken met Ons Indisch gevoel.

Eén keer eerder, in 1988 zocht ik naar mijn Indische gevoel, tijdens een vakantie in Indonesië. Helaas, heb ik het dáár niet kunnen vinden . . . . Ergens onderweg ben ik het kwijtgeraakt, dacht ik toen en ik was teleurgesteld. Intussen weet ik, dat het Indische gevoel niet meer in Indonesië te vinden is, omdat wij het meegenomen hebben hiernaartoe. Het leeft in ieder van ons en het wordt versterkt door elkaar. Wij samen, wij brengen dit Indische gevoel tot leven. Sommigen onder ons hebben dit gevoel door de jaren heen steeds gekoesterd; anderen daarentegen weten niet eens, dat ze nog een Indisch gevoel hebben. Ik zou voorstellen, kijk in je gesloten laatjes en je zal merken hoe leuk en waardevol het terugvinden ervan is. Míjn Indisch gevoel heb ik herontdekt op pasar malams, op reünies en in 't gezelschap van schoolgenoten. Spreek met lotgenoten over vroegere tijden en over het hier en nu en je zal zien hoe heerlijk het Indische gevoel is.
Dit waren enkele overpeinzingen van een "koelit langsep".
Cécile 20.07.05

Hallo Peter,

Groet,

Een herinnering

Dit zijn herinneringen uit 1931 van een reis naar het dorpje Tipar bij Poerwokerto
waar mijn moeder geboren is. Het was een soortgelijk boemeltreintje, dat overal stopte.
Dan kwamen de verkopers met allerhande lekkernijen langs de ramen.

In Tipar werden de 3 Spinnlerjongens( 9, 8 en 6 jaar) hartelijk ontvangen en verwend.
Na even wennen speelden wij naar hartelust mee met de andere jongens uit het dorpje.
Behalve voetballen, krijgertje spelen en gasti (?),
deden wij ook mee bij het vangen van kleine kikkers die verkocht werden aan bezitters van vechthanen.
Daar schijnen zij sterk en agressief van te worden.

Peter en Ada Spinnler

 
Met toestemming van Paul mag ik het artikel dat hij schreef aan de Libelle op de website zetten. Hij stuurde mij het volgende:

Ik hoop dat het een positieve bijdrage kan leveren aan de open discussie die op dit moment op de website aan de gang is.
Het is niet bedoelt als; -het verhaal van een zielig oorlogsslachtoffertje-, maar ik denk dat het goed is, een moment stil te staan bij je eigen geschiedenis.
Om vervolgens in alle realiteit van wie je bent, -een mens met een bijzondere levenservaring, met een diep en intens gevoelsleven, genietend van de kleine dingen van alle dag, relativerend- je plaats in dit leven probeert waardig te zijn!

Paul: 'Ik ben m'n hele leven bezig geweest met ontkennen'

In maart 1942 capituleerde de Nederlandse regering in Nederlands-Indië voor de Jappen. Vanaf dat moment waren alle Europeanen, ook zij die zich allang niet meer zo voelden, vogelvrij. Zo ook de destijds driejarige Paul Soesman (66). Hij werd samen met z'n moeder in een interneringskamp opgesloten op Java. Hij verbleef daar bijna vier jaar (1942 – sept.1946) in gevangenschap, jaren die hem voor de rest van zijn leven tekenden.

"Toen Japan Nederlands-Indië binnenviel, begon voor ons de oorlog. Mijn familie, woonde, al generaties in Indië. Het was hun moederland geworden. Maar toen de Jappen kwamen, waren we ineens geen Indo-Europeanen, maar Nederlanders, kolonialen.

Mijn vader werkte als ambtenaar bij de PTT. Hij werd opgepakt en ik zag hem pas na de oorlog terug. Mijn moeder en ik vluchtten van het ene naar het andere onderkomen om uit handen van de Jappen te blijven. Dat lukte tot begin '43. Toen werden we in een interneringskamp geplaatst. We verbleven er met ongeveer negentig vrouwen en kinderen. Er waren geen voorzieningen, zoals elektra en water. We haalden het water uit een bron. Voor het eten moesten we zelf zorgen. Vaak aten we een soort watersla, maar toen er nóg meer mensen bijkwamen, leden we dikwijls honger.

Ik was een klein kind. Om me heen gebeurden vreemde dingen en ik wist dat er iets mis was, maar ik was te jong om het te kunnen begrijpen. Ik voelde de angst, maar wist niet waar die vandaan kwam. Het gevolg was, dat ik me terugtrok. Ik probeerde mezelf onzichtbaar te maken. Tegelijkertijd voelde ik een diepe, basale eenzaamheid, die de rest van mijn leven eigenlijk nooit meer is overgegaan.

Tot augustus 1945 zaten we in het kamp afgesloten van de buitenwereld. Prikkeldraad en bewakers weerhielden ons ervan naar buiten te gaan. Toen de Japanners capituleerden, gingen de bewakers weg, maar geen mens durfde naar buiten. Want daar was geen centraal gezag meer er heersten veelal gewapende bendes. Pas na enige tijd ging mijn moeder op weg om mijn vader te zoeken. Hij zat in de gevangenis van Ambarawa, te verzwakt om er op eigen kracht uit te komen. Ik bleef achter. En toen stonden in oktober 1945 ineens wéér bewakers voor de poort van ons kamp. Deze keer niet om ons gevangen te houden, maar om ons tegen overvallers te beschermen. Het was een vreselijk verwarrende tijd, helemaal toen we in september 1946 op transport werden gesteld. Eerst reisden we per trein en toen stapten we over in vrachtwagens. Toen ik uitstapte in Batavia, stond mijn moeder daar. Zonder mijn vader. Hij was alweer naar Borneo vertrokken om daar zijn werk te hervatten.

Mijn moeder en ik kwamen in een beveiligde wijk te wonen, waar ik voor het eerst naar school ging. Ik kan me van mijn hele lagere schooltijd vrijwel niets herinneren. geen namen, vage beelden, vrijwel niets… Ik bleef gesloten. Maakte geen vrienden. En nu nog steeds ben ik onzeker over wat het is om vrienden te hebben. Onzeker over hoe vriendschap voelt. Ik ben eigenlijk lange tijd een buitenstaander van mijn eigen leven geweest.

Totdat ik darmkanker kreeg. Ineens kreeg ik beelden uit mijn jeugd in Indië. Ik zag bijvoorbeeld een beeld van een huis en Jappen die daar aan de deur komen. Ze hebben een rode bies op hun broek. Toen ik mijn moeder vroeg of mijn beeld klopte, beaamde ze het, was de 'Kempetai', de Japanse Gestapo.

Stom genoeg heb ik mijn hele leven gedacht dat ik ongeschonden uit het kamp was gekomen. Maar ik heb mezelf altijd voorgelogen. Ik loop notabene met een stok… Door de eenzijdige voeding in het kamp, hebben m'n botten zich niet goed kunnen ontwikkelen. Door de oorlog heb ik mijn vader amper leren kennen, want na de oorlog waren we uit elkaar gegroeid. Door de oorlog gingen mijn ouders uit elkaar. Door de oorlog werd ik uit mijn geboorteland verdreven… Maar aan dat alles had ik nooit gedacht. Er werd niet over de oorlog gesproken.

Het hoofdstuk Indië werd afgesloten op het moment dat we aan boord gingen van de Oranje, het schip dat ons naar Nederland zou brengen. Mijn vader stond naast me en we waren amper los van de kade of hij zei: 'Wat er is gebeurd, moeten we vergeten.' Er werd bijna nooit meer over Indië gesproken.

En eigenlijk ben ik m'n hele leven bezig geweest met het ontkennen van wat ik heb meegemaakt. Mijn ogen werden geopend toen mijn dochter op een goede dag met een boek aankwam over het post traumatisch stresssyndroom. Ze zei: 'Volgens mij heb jij daar last van.'

Altijd had ik mijn verleden verzwegen, maar het had wel doorgewerkt in mijn handelen, m'n opvoeding. Pas na jaren heb ik in een lotgenotengroep bij Centrum 45 mijn verhaal kunnen delen met anderen. Dat heeft me een heel eind op weg geholpen. Ik voel me beter. Begrijp mezelf beter, kan er beter over praten.

Maar wat nog altijd pijn doet is. dat de oorlog in Indië nauwelijks bekend is en voor veel mensen die oorlog feitelijk nog maanden langer duurde. Het gevoel “bevrijd” te zijn ken ik niet, de ene oorlog ging over in de volgende de “bersiap periode” was zo mogelijk nóg verwarrender, vaak onveiliger. En uit ons ‘Moederland’ verdreven ging hier in Nederland het ‘overleven’ gewoon door. Voor veel oorlogskinderen is de oorlog nog steeds niet helemaal verleden tijd!

Selamat Pagi juga pembaca²,

Ron, bedankt voor je gobang die ik zeer op prijs stel. Soms denk ik dat we niet eens veel lezers hebben en dat we zo een drie/vierhoeks 'verhouding' hebben die boel een beetje proberen gaande te houden. Ik vind het reuze jammer dat zelfs onze aanmoedigingen geen resultaat mogen hebben tot meer 'schrijvers'. Ik weet dat het erg moeilijk is, maar ik heb ook de ervaring dat het erg kan opluchten om dat wat je in jezelf niet begrijpt, en er helemaal niet eens over kunt praten, een enkel woordje een waterval tot gevolg kan hebben.

Als ik dé berg zie, ónze berg, de berg die Bandung onder haar vleugels heeft genomen, dan kan ik niet anders dan dat warme gevoel over me heen laten gaan. Ik probeer terug te halen wat het plotselinge vertrek, zonder afscheid te kunnen nemen van vrienden en schoolgenoten, bij me heeft gedaan. Tot voor kort was het een donker gat en dat heeft zich 50 lange jaren voortgesleept.

Het verlangen om terug te vinden wat ik daar heb achtergelaten werd een beetje een obsessie. Maar we hebben het te druk gehad met het leven dat je had in been, het moeder zijn, de huishouding en wat daar al niet bij komt. Indisch ben ik altijd geweest in hart en nieren en dan kom je hier en moet je dat eigenlijk niet meer zijn, màg je niet meer zijn eigenlijk.
 

Wat is het dan dat Indisch gevoel? Toch niet alleen die botol cebok in de WC? Neen mijn Indische gevoel uitte zich in het openstaan voor gezellige visite met toch wel weer Indische vrienden, die dan weer met Hollanders getrouwd zijn -die zich soms Indischer voelen dan wij- en altijd lekker eten erbij, al was het in de eerste jaren van ons huwelijk vaak macaroni. Maar ook van macaroni kun je erg veel variaties maken, zodat het altijd een feestmaal werd!

Dan komt de tijd dat je kinderen uitvliegen, je denkt: ik krijg nu tijd voor mezelf. Ja, dat krijg je, maar ook het heimwee naar veel meer van 'toen vroegher'... en dan ontdek je ineens, dat je leven toch Indisch is gebleven. Is het gek dat ik nu zo emotioneel kan reageren als ik een ander vraag die naar Bandung gaat 'wil je de berg van me groeten'?

Wij wonen nu al sinds 1953 in Groningen, ik voel me hier best thuis in dat vlakke land, stugge mensen, maar het zijn wáre vrienden als je hun toe laat in je leven... en toch.. toch als ik die aan die berg denk...
Zijn er nog meer mensen die aan de Tangkuban Perahu op deze manier terugdenken? Kijk even in je binnenste en deel dat gevoel met me.

Liefs voor al mijn lezers,
Maudy

"Let it all hang out, folks!."

Selamat Pagi, Maudy!

"A website in motion!", goede beschrijving van jouw moeizame en kapitaal werk, Maudy! Wie had echt ooit gedacht (waarschijnlijk jij zelf als eerste!), dat het zo zou verlopen! Al die reacties, soms met uitgeslagen tenen en vingers, al vasthoudend aan het besluit om toch maar zoveel mogelijk anoniem te blijven en gewoon wachten, totdat alle anderen uitgesproken zijn! Zo herkenbaar bij :"Wij, Indo's!" En ik moet tenminste, bij mijzelf, bekennen, dat ik zwaar onder de indruk ben, van de diverse, soms zo emotionele (alhoewel ook aarzelende) feedback, alleen al van jouw oud-schoolgenoten......Het begint er echt op te lijken, dat jij iets bent begonnen, waar het eind nog lang niet in zicht van is !!!!

Met zijn commentaar op de Tjabe Rawit website artikelen, heeft Albert ook heel wat opgerakeld! Als je dat allemaal zo leest, de website zelf bezoekt en verwikkeld raakt in al de kleurschakeringen, die zich daar openlijk afspelen, moet ik toch even slikken en mezelf afvragen, waar ik al die jaren zelf heb rondgehangen..... Totaal onbewust van al die onderstromingen en felle debatten, over wat eigenlijk?

"Het Indisch Gevoel", wat Albert zo in zijn onschuld naar boven heeft gehaald in de vraag, hoe wij denken erover, blijkt achteraf zo'n enorme golf van emoties te weeg gebracht te hebben in de meest gevarieerde groeperingen, waar ik zelf nooit eigenlijk besef van had. En nu hebben wij de euvele moed gehad om zelf de handschoen op te pakken en de eerste (kinder) stapjes te doen in een waar Mijnenveld!!!
Als "Indo Biasa", die ook nog eens een keertje naar Amerika was uitgeweken (lees gevlucht!) voor zo'n 35 jaren, heb ik dat "Gevoel" zeker weggedrongen. Hoe weet ik nu, als ik me: "Indisch"voel?

Het begint, voor onze buurlieden en andere langslopers al merkbaar te worden, zo'n paar keer in de week, als mijn Nes in de dapoer bezig is en de pittige aroma's van haar meesterwerken buiten herkenbaar zijn binnen zo'n paar honderd meter afstand.
Wij kennen dat typisch "Indisch" fenomeen" zelf ook heel goed, al diep snuivend langslopend, ngilerend en mekaar veel betekenend aankijkend:'Ja! Weer een Indo!" Dan, als je het huis binnen stapt en het djati, met de hand gemaakte, Balinese houtwerk met onze familienaam erop, die we gedurende onze laatste reis met Het Schone Streven hadden besteld.
Verder lopend, de familie foto's met onze ouders en overleden andere geliefden in een hoekje van de woonkamer, met een schoteltje nasi rames van onze laatste maaltijd er bij gezet...
 

Dan, natuurlijk, de Balinese, Sumatraanse en andere hout snijwerken, het typisch Indisch landschap schilderij aan de muur met een flamboyant, bij een blauw meer en de bergen op de achtergrond. Zelfs in de tuin, naast de gebruikelijke hollandse bloemen en planten, zie je bamboe groeien, lida boeaja, djeroek poeroet, sereh, katja piring, pandan, melati, en zelfs kleine pisang bomen.... Je merkt het echter pas echt, als je de koelkast en diepfries laden opent en peteh, sinkong, djahe, daoen pisang, lemper, risolles, loempia's en sateh babi ruikt en ziet!!!

Ook onze typisch Totok buren weten dat wij dus Indisch zijn, als we over het hek een portie bami goreng met sateh en krupuk udang overhandigen. Tja, over Ïndisch Gevoel" gesproken, daar raak je toch eigenlijk niet over uitgepraat? Hoe kunnen wij ooit verwachten, dat we in gezamenlijk verband met andere, mede Indo's, al die immer meer dierbaar wordende gevoelens kunnen weergeven? Daar is toch geen beginnen aan? Want wel terdege bewust, weten we eigenlijk heel goed, hoe weinig tijd er voor ons overblijft, dat we nog kunnen genieten, in redelijke gezondheid, voordat ook wij onze ouders "her-ontmoeten", daar ergens..........

Hoe dan ook, Maudy, laten wij alsjeblieft, als een samenhorige groep: "Ex Jalan Ambon MULO gangers", tenminste voor ons zelf geen misplaatste "Maloe", of: "Ik kan zo slecht schrijven of mezelf uiten" houding aannemen. I say: "Let it all hang out, folks!."

Voordat je het weet, moet je ook over ons weer schrijven: "Adoeh! Kassian seh! Ik moet jullie allen helaas melden, dat er weer eentje van ons verhinderd is, om naar de reunie te komen, je kunt een kaartje sturen naar de familieleden van ......"

Zo, Maudy, hierbij mijn hedendaagse bijdrage (slaat natuurlijk weer als een tang op een ouwe Dodol Depok!). Tegen over de zo weluitgedachte en besproken proza van al die andere website virtuoso, voel ik me echt maar een kleine vlooi!

Salam Manis, Sobat!
Si Ronnie

Geachte heer Beerling,

Mijn dank voor uw uitvoerige en zeer informatieve toelichting.

Uw voorstel om ons een voordracht te geven spreekt mij zeer aan. Ik zal deze mail in elk geval doorsturen naar ons 'secretariaat' .

Uw uitleg over een zeker 'bestaansrecht' van het petjok, gezien het wordingsproces en de latere acceptatie van het Jiddisch, alsook het Afrikaans, is zeer aannemelijk

Nogmaals mijn dank daarvoor.

A. Stufkens
 

Geachte heer Stufkens,

De heer H. Bussemaker stuurde mij uw aan hem gerichte E-mail met vragen over o.m. Petjok. Die vragen gelden artikelen van mij (Dane Beerling) waarom ik wil proberen u antwoorden te geven, ofschoon veel te vinden zijn in de artikelen zelf op www.tjaberawit.com.

Uw vraag: Wat zou u bedoelen met "vermaleisen" zoals deze term wordt gebezigd in verband met de positie van de Inlandse moeders, die niet meer in de desa thuis waren maar wel in de kampong nabij een VOC vestiging?

1. Mijn antwoord: Zie 2.

Uw vraag: Nu is het wel zo, dat op Java de oorspronkelijke talen geen maleis waren, een taal overgewaaid vanuit Malakka en die als handelstaal bekend werd aan alle kusten in de Archipel.

Gingen deze personen over tot het maleis?

2. Mijn antwoord: De moeders spraken steeds meer de kusttaal Maleis en minder hun dorps(desa)taal, of dialect zo u wilt. Hun gemengde kinderen het Maleis, maar ook een ‘mengelmoes’ van Maleis en het Nederlands (uit de VOC-tijd) dat ze van hun blanke vaders leerden en van andere mannelijke VOC-‘bezoekers’ aan de kampong.

Citaat uit het hoofdstuk Petjok op www.tjaberawit.com:

‘Petjok is een ‘taal’ waarvan het belangrijk is om het ontstaan ervan te kennen wil je die kunnen begrijpen en zo leren. Petjok ontstond ooit gaandeweg tussen Indo’s en totoks. Als er iets is dat Indo’s en totoks eens samen hadden, dan was dat Petjok. Ze kunnen dat bezit, dat bewijs van hun identiteit, ontwikkelen. Al vaker is het idee gelanceerd om een Petjokcursus van de grond te tillen. Ruud Hoemakers, hij is betrokken bij Het Indisch Huis, heeft gevraagd of ik zo’n cursus wil opzetten. Ik wil wel helpen, maar anderen moeten het initiatief nemen. Een mooi begin wellicht voor een Indische cultuur onderzoek.’

Let u er even op dat ik taal tussen aanhalingstekens heb gezet?

Uw vraag: U poneert de stelling: "Indisch is Indisch zoals een roos een roos is".

Hoe kan "Indisch" een op zichzelf staande entiteit met een eigen "root" zijn indien, zoals uzelf duidelijk uiteenzette, de Indo's ontstonden als een tussen twee volkeren en dito culturen zwevende groep waren en zijn? Er blijven immers herkenbare elementen van de twee volkeren aanwezig?

3. Mijn antwoord: Ik zou ook hebben kunnen schrijven dat Indisch (in cultureel opzicht, maar ook als mens: met name de gemengde mens) even ‘volkomen’ en ‘uniek’ is als Hollander, Indonesiër, Belg, Zweed…. Ook Indo’s zelf maken vaak de denkfout dat ze als het ware uit twee helften bestaan. Hun ‘zwevende positie’ ginds was niet het gevolg van dat zogenaamde dubbelzijn (als dat woord al bestaat), maar van rassenverschillen en het toepassen van het verdeel-en-heers-principe door de toenmalige blanke machthebbers. De gemengdbloedigen (Indo’s) werden als een apart volk beschouwd en ook zo bejegend, er waren wijken met aan het hoofd een uit hun midden stammende majoor (vergelijk het Engelse mayor voor burgemeester). Pas rond 1900 werd die groep bij wet tot de Nederlanders gerekend, maar wet en praktijk bleven van elkaar verschillen. U leze daarover meer op onze website.

Een ander voorbeeld: Jiddisch is Jiddisch zoals een roos een roos is.

Jiddisch namelijk ontstond in de tijd dat joden met de Romeinen meetrokken naar een gebied dat ongeveer uit het hedendaagse Duitsland bestaat en delen van Oostenrijk en Polen. Ook daar ontstonden gemengde relaties. De joden spraken aanvankelijk Hebreeuws, maar dat vermengde zich gaandeweg met de ginds gesproken talen en dialecten: daaruit ontstond het Jiddisch, een taal even ‘autonoom’ als iedere andere taal. En waaraan ook andere cultuurspekten verbonden raakten en uit ontwikkelden, even eigen als die van bevolkingsgroepen rond hen. In Israel werd op Jiddisch neergekeken (Ben Goerion, de eerste president van dat land: ‘Als ik Jiddisch hoor, moet ik kotsen!’). Nu is men, joden, trots op het Jiddisch dat heel populair is geworden, in Israel, maar bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten waar Jiddisch op universiteiten wordt gedoceerd. Bashevis Singer schreef in het Jiddisch en kreeg daarvoor de Nobelprijs voor literatuur.

Misschien is een nog beter voorbeeld, het aan het Petjok verwante Zuid-Afrikaans. Ontstaan uit een mengvorm van Maleis (jazeker!) en Nederlands uit de VOC-tijd. Aanvankelijk gelijkend op het Petjok. Het Maleis stamt van bevolkingen uit de Indonesische archipel, naar ‘de Kaap’ gebracht door de VOC. Vanuit een Petjokachtig begin, laat ik het Afrikaans-Petjok noemen, ontwikkelde het zich tot wat we nu kennen als Zuid-Afrikaans. Maar nog steeds wordt door de Kaapse ‘Maleiers’ ‘Afrikaans-Petjok’ gesproken (zoals ook Indo’s nu nog Petjok spreken), daarin verhalen en gedichten geschreven.

De ‘taal’ Petjok, ofschoon op de Leidse Universiteit al geruime tijd bestudeerd en gedoceerd, zou zeker ook door de ‘Indische’ gemeenschap zelf bestudeerd moeten worden en in praktijk gebracht. Vroeger, in de nadagen van de VOC en ook nog daarna, was Petjok (Bataviaans, Indisch-Nederlands) een gangbare taal voor Indo’s en Hollanders onderling, ook in het zakelijke verkeer: brieven, boekhoudingen, contracten en andere overeenkomsten werden daarin gesteld. En later schreef Tjalie Robinson in die taal (Ik en Bentiet), en ik doe dat en ik vertel daarin. Er is geen sprake van dat Petjok ‘noch hom noch kuit is’, zoals u stelt.

Ik hoop dat mijn uitleg bevredigend is. Het zou erg leuk zijn als u mijn boek “Leew is tijher, alleen sijn celana monyet met sonder strepen. PETJOK” zoudt aanschaffen. Zie daarvoor de pagina Boeken & Prijzen van onze site. U steunt daarmee ons doel Indische Cultuur (in) Beweging.

Met vriendelijke groet,

Dane Beerling.
 

 N.B.: Ik zal dit bericht ook naar de heer H.Bussemaker sturen en verder ergens op onze website een plek geven.

Mijn berg, ook jouw berg, dus ONZE berg.

Jouw vraag, mijn gedachten te willen laten gaan over het "Indo gevoel" heeft de grijze massa weer eens aan het werk gezet.
Eerder is mij al eens gevraagd te willen omschrijven wat die "Indo cultuur" nou precies zou inhouden en vaak, onder het genot van een sterk drankje en een hapje, kwam ik dan tot boute uitspraken als "Er bestaat geen Indo cultuur ! Je kunt wel een molentje in de voortuin neerzetten, een kris aan de muur hangen en je vermommen in een sarong, maar de essentie van het Indo zijn is dat je nergens bij hoort en uiteindelijk uit het land waar je van dacht, zeker wist, dat het het jouwe was als een hond werd weggetrapt !

En, bizar als wat, werd je vervolgens in het land waar je een veilig heenkomen zocht, ontvangen als een schurfterige straathond !"
Het gros van de Nederlanders, niet bekend met haar koloniaal verleden en begaan met haar eigen leed, accepteerde de eerste Indo's zoals je ook Zwarte Piet rond vijf december accepteert. Hij hoort eigenlijk niet bij het "Heilige" Sint Nicolaas feest, maar op de een of andere manier is hij wel het verhaal binnen geslopen !

Vreemde aapjes, behept met menselijke trekjes ! Wij, nakomelingen van ondermeer Meneer Pastoor en de Dominee, die hun gulp niet dicht konden houden tijdens hun strooptochten door kampong en dessa dachten daar uiteraard anders over.
Hadden we niet allemaal een foto van Willemien in de huiskamer hangen? We wilden zo graag ergens bij horen en daardoor vergaten we dat we het beste uit twee culturen in ons hebben en of je je nu hebt opgewerkt tot grote hoogte, zoals zovelen onder ons, of nog steeds met je gitaar aan de kant van de straat onder de waringinboom zit, we beseften zo vaak niet dat we best wel een speciaal volkje zijn.

OK, we sterven uit en over een eeuw of zo blijken er helemaal geen volbloed blauwe jongens en meisjes meer te zijn.
Het zij zo, als mengelmoesje raak je uiteindelijk toch de draad kwijt.
Gelukkig kun je al mijn voorgaande mijmeringen vergeten. Die slaan inderdaad als een tang op een gebakje want kortgeleden heb ik op de Pasar Malam het boekje "Tropenkind" van Paula Gomes gekocht. Het zijn drie korte romans "Sudah, laat maar", "Het kind met de clownspop" en "Wie in zijn land niet wonen kan", en als je dat leest weet je gelijk en precies wat het Indo gevoel voor je betekent.

Laten we ons niet druk maken over het Indo gevoel, maar ons bij de hand nemen door Paula Gomes. We weten allemaal nog hoe Sambal Goreng Udang Petis smaakt, Tamarinde en Djeruk Bali.
We kennen allemaal nog de geborgenheid van de Lagere en Middelbare school en we proeven nog steeds de Indische lippen van ons eerste Lief.
Leg je hand in die van Paula en laat je meenemen naar een ver verleden, toen het leven nog oprecht was en je je geborgen voelde ondanks alle ellende. En als de tranen in je ogen opwellen is dat geen reden te stoppen met lezen want dan heeft het Indo gevoel je in haar greep en die greep is zacht en zoet als een tropennacht, vol sterren en vuurvliegjes, larongs en tjitjaks, verlangen en heimwee naar de tijd van toen, toen we ons één voelden, zo één ....

Het Indo gevoel is in feite ongrijpbaar, het zijn vooral de gemeenschappelijke herinneringen die het hem doen, de saamhorigheid en de geborgenheid die je bij elkaar voelt. Je hebt het als klein kind ook gezien, gevoeld, gehoord en geproefd en het heeft je daarna nooit meer los gelaten. Reden voor banyak veel trots Indo te mogen zijn, toch ?

Vanuit ons huis keken wij dagelijks tegen de Tangkuban Perahu op, "mijn berg", en als ik iemand ontmoet die dat ook deed en net als ik zegt "Mijn berg" dan weet ik dat we het hebben over "Onze berg" Dat trotse wij gevoel. Onze bloedeigen berg ! Wij !

Nu maar hopen dat niemand zegt "Kasih klap die ven, beter we beuken hem !" "En dan, mijn verhaal op verzoek van si Maudy, dus als Matah Gelap, beter je gaat naar haar ! Je weet, vroeger zij verleidt mij in de brandgang en nu weer ! Aduh, so kasian, dese !"

Fijne dag en lieve groetjes, Guus.

Tja, hoe voel je het Indo-zijn. Ik ben er trots op een Indo te zijn en diverse culturen in me te hebben en vele van ons de innerlijke beschaving hebben van onze Oosterse grootmoeders.
Ik ben ook trots een Friese grootvader te hebben, maar mijn gevoel gaat toch meer uit naar de Oosterse kant.

Het is wel zo, dat de meeste Indo's niet te vangen zijn voor een grapje.
Bijvoorbeeld: als op een feest een Hawaiien danseres naar een Indo toekomt en vraagt met haar mee te dansen dan weigert hij negen van de tien keer.
Ik heb tien jaar in een show groep gezeten waar we Indonesische klederdrachten hebben geshowd (feestkleding). Meestal moesten wij na afloop iemand ten dans vragen (als het een dansavond was) en het is mij meerdere malen gebeurd dat een Indo weigerde.
Bij Hollanders is dat toch anders; zij vinden het maar al te leuk.
 

Als wij voor een Indo-gemeenschap moesten optreden dan had ik vaak het gevoel dat ze ongeïnteresseerd naar ons keken zo van
- dat weten we allemaal al - , hoewel het gewoon niet zo is, want door die show heb ik heel wat geleerd van de adat en gewoonten van de diverse bevolkingsgroepen van Indonesië: mijn dierbare geboorteland.

Er zijn bosjes Indo's die zich schamen Indo te zijn en zich nog Hollandser voelen dan de Hollander zelf. Ze verzinnen dan een oma die prinses is. Dat is gewoon je afkomst verloochenen.
Mijn Javaanse oma was een gewoon iemand. Heel lief en beschaafd en ze was mij heel dierbaar.
Veel liefs,
Stans

Albert, Ronnie, Paul en ik hoop nog méér reünisten, bezoekers en lezers te bereiken.

Ik loop een heleboel achter, maar probeer samen met Anne-Marie de website actueel te houden, maar hoe moet dat als Ronnie en Nes lekkere dingen maken en we niet eens tijd hebben om die uitnodiging te lezen!!!!!

Natuurlijk, het is vakantietijd -ook voor mij en Max- maar als je in het buitenland met vakantie bent en je duikt een internet café binnen, laat ons dat ook even gezellig weten, maak er een krabbel van in ons gastenboek en nodig daar je familie ook voor uit, leuk toch???

Maar nu even serieus:
Albert, ook ik ben het met je eens, maar doordat er al zo vaak en zo veel tegenstrijdige dingen gezegd en geschreven worden over ons Indo's, ben ik vaak de kluts kwijt.
Neem het woord INDO: toen mijn ouders nog leefden werden we af en toe zo genoemd. Onze ouders waren Indischen, nazaten uit de mengeling uit het voormalig Nederlands-Indië. Het woord Indo was meer In Nederland door Omstandigheden/Overdracht.
Onze ouders wilden ons een Westerse opvoeding geven, maar ik denk niet dat ze daarmee ons Indisch zijn wilden verdringen, want zij waren er trots op en zo zijn wij dat ook. Wij moesten in record tijd onze eigen identiteit opgeven doordat de Nederlandse regering van ons verwachtte dat we ons in ALLES zouden aanpassen aan ons 'gastland'. Hebben de meeste gedaan en zelfs zó dat zij hun afkomst niet eens meer wéten.

Onze opvoeding hield ook in dat we Nederlands moesten spreken en mijn vader ging zelfs zo ver, dat toen we van de heer Roekel Bahasa Indonesia als taal leerden en ik er een 3 voor haalde, mijn vader er niets eens boos om werd. Achteraf zeg ik 'jammer' anders was ik een taal rijker geweest! Ik neem het hem niet kwalijk, die generatie was ook verdeeld in 'klassen'.
Pecoh was uit den boze, gewoon Maleis sprak je alleen met de bedienden, maar die begrepen je wel al sprak je Hollands. Maar die bedienden waren er niet voor JOU als kind, schoenen poetsen, bed opmaken en kamer opruimen was onze taak.

Toen ik dit zo in de loop der jaren aan me voorbij heb laten gaan, is bij me zelf wel eens de vraag gerezen wat en wie ben ik nu eigenlijk?? Ik voel me absoluut niet Hollands als ben ik Nederlandse, ik ben geen Indonesische want daar hoor ik niet meer... ik zou me er wel véél meer thuisvoelen, in die zin van begrépen te worden en dezelfde kleur te hebben. En ach, die taal, die kwam zo weer terug toen we in 1984 op Java waren voor 2 maanden; het is gewoon blijven 'hangen' al spraken we het niet vaak.

Als ik nu dan lees dat Pecoh als taal verheven moet worden.. waar blijven wij dan, gaan we weer alles opnieuw uitrafelen waar onze ouders het zo moeilijk mee hebben gehad? En zij hadden het moeilijk, dat is een DING wat zéker is!!

Tot hier mijn filosofie op de brief van Albert waar ik volkomen achter sta. Ik hoop dat er toch meer lezers hun gevoelens, gedachten en belevenissen met ons willen delen...
Fijne toekomst,
Maudy Angenent-van Raemdonck
 

Selamat Pagi, Albert!
Recht ook uit mijn hart! Alhoewel ik nooit zo gearticuleerd zou hebben kunnen beantwoorden...Gedurende Paul Soesman's bezoek, vorige week heeft hij met Nes ook nogal wat herinneringen opgehaald en Nes deelde (wat voor haar al heel wat is!) een paar incidenten, waar Paul vol ongeloof op regaeerde, o.a.:

Op een van haar reizen naar ons moederland kwam ze naast een oud-Indische dame te zitten die het volgende had te zeggen:"Stel je toch voor zeg! Nooit ga ik weer in zo'n trein met al die Indonesiers zitten! Dat ze gewoon zo maar naast me durfden te zitten! Dat had "Toen"nooit kunnen gebeuren!"

Zoals ik al eerder aan jou heb proberen uit te leggen, ons :Ïndisch Gevoel" kent zoveel schakeringen, waaronder de beschreven reactie van die "Dame"ook valt. Gelukkig heb ik zelf nooit met dat particuliere, en vaker zelf ook meegemaakte nuance hoeven te worstelen. In plaats van me verheven te voelen boven: "Die Indonesiers!", heb ik in tegendeel me vaak stiekem zitten te fantaseren hoe gelukkig "Die mensen"toch zijn om daar van al dat schoons te kunnen genieten, terwijl ik hier in dit Koude Kikkerlandje me letterlijk en figuurlijk zit te bekleumen, tussen al die kouwe Totok Kikkers! Dat het zo miserabel verlopen is tussen "Ons" en "Hun", zit me nog altijd bijna dagelijks behoorlijk dwars! Dat we in plaats van broeders op gelijke basis, nu alleen maar toeristen kunnen zijn, die maar even daar kunnen mampiren....

"Indisch zijn", betekent voor helaas nog zoveel Indo's, dat we strak (zonder het zelfs te beseffen vaak) aan minder tolerante filosofieën vast zitten, die bij gematigde Indo's (zoals ik!) een wat ranzige smaak achterlaten. Het heeft geen zin om daar lang over te zitten beredeneren, want die mensen beseffen hun gebrek aan medegevoel toch nooit!
En helaas zullen ze dat dan maar met zich naar hun graf mee moeten slepen..... Maar ik ben toch blij, dat jij het intiatief hebt genomen om daar zo op te reagaren. Nes en ik hebben het veel te druk gehad, in plaats van al de websites te bezoeken, die jij dus wel hebt bezocht!, de laatste weken, om ook aan onze eigen behoefte om ons "Indisch" te voelen, toe te geven, door o.a. samen, Lemper, risolles, loempia's, Indische kroketten, ketan manis met kelapa er boven op te maken en ze in zakken in de freezer te zetten (Ik heb echt mee geholpen, hoor! En niet alleen maar achteraf ervan geproefd!)
Zo, dan kunnen jullie weer eens mampir en mee genieten.....

Salam Manis, Albert!
Si Ronnie, (zomaar een gewone Indo!)

Naar aanleiding van de link op onze Website naar 'Tjabérawit' stuurde Albert Stufkens me onderstaande brief, die hij naar de heer Bussemaker zond.

Geachte heer Bussemaker,

Via "onze" website (die van/voor voormalige leerlingen van de (M)ULO te Bandoeng) kwam ik terecht bij Tjabé Rawit en vervolgens bij uw artikel.

Ik heb dit zeer geboeid gelezen en heb derhalve enkele vragen:

Wat zou u bedoelen met "vermaleisen" zoals deze term wordt gebezigd in verband met de positie van de Inlandse moeders, die niet meer in de desa thuis waren maar wel in de kampong nabij een VOC vestiging?
Nu is het wel zo, dat op Java de oorspronkelijke talen geen maleis waren, een taal overgewaaid vanuit Malakka en die als handelstaal bekend werd aan alle kusten in de Archipel.
Gingen deze personen over tot het maleis?

U poneert de stelling: "Indisch is Indisch zoals een roos een roos is".
Hoe kan "Indisch" een op zichzelf staande entiteit met een eigen "root" zijn indien, zoals uzelf duidelijk uiteenzette, de Indo's ontstonden als een tussen twee volkeren en dito culturen zwevende groep waren en zijn? Er blijven immers herkenbare elementen van de twee volkeren aanwezig?

Petjok: u suggereert dat deze spraak eigenlijk bestudeerd en verheven dient te worden als een aparte taal.
Zoals u zelf terecht uitlegde, is petjok in feite Nederlands op basis van de structuur van het Maleis. Hierom alleen is Petjok noch hom noch kuit.
Er bestaan geen Petjok literatuur en historische documentatie, die immers elementen van een volwaardige taal zijn.

Ik zou uw reactie zeer waarderen.

Met vriendelijke groet,
A. Stufkens

AJAM DIEPPRIES

AJAM DIEPPRIES, Petjok versie. Hardop en fonetisch lezen.
Wáárom lijtjes se haan stelen uit toko’s in Gollan ija? Al rijk immers di lij. En toh ister feel lijtjes jang haat stelen, loh! Allohtonen en ook autohtonen, beidjes tierlek. In Gollan dis ija, maar als in Belhieje ister ook lijtjes jang rampas waroeng. Ister Belhische TV-prohramma Canpas foorkeer, hij haat fertellen. Ook in Belhieje ister niet alleen allohtoon jang rampok d’r bij.

Gelezen in de website Tjaberawit

Peter en Ada

Selamat soré, Ron

Altijd verrassend te zien wat de reacties zijn op een mail.

Inderdaad, Ron. Het Indische Gevoel is meer dan tropisch culinaire gezelligheid.
Toen ik die probeerde te analyseren, werd ik door mijzelf verrast vanwege de uitkomst. De huidige psychotherapie onderkent het heilzame effect van het beschrijven van je zelfonderzoek. Dit geldt dus ook voor de door ons allemaal gedeelde historische background. Deze background kent ook veel verdriet en schokkende ervaringen. Maar door de snelle opvolging van gebeurtenissen en afgedwongen aanpassingen werden vele trauma's opgeborgen om het mogelijk te maken om voort te gaan met de orde van de dag, weliswaar onverwerkt.
Het is een betrekkelijk nieuwe ontdekking en erkenning dat naarmate men ouder wordt, de veerkracht om trauma's te onderdrukken, achteruit gaat. Hierover heb ik zeker gelezen.
Dat jij vermoedt, dat dit lijden en deze worsteling in de privé sfeer bij velen zich alleen maar sterker zullen opdringen, is heel reëel. Het bespreekbaar maken hiervan, wanneer hieraan behoefte bestaat, is alleen maar noodzaak en heilzaam. Maar na het blootleggen van de wonden moet er een zalf volgen ter genezing. Als die zalf niet afgesmeekt kan worden van God dan is inderdaad deskundige aardse begeleiding hiervoor nodig.



Ik ga mij nu opmaken om van de uitbundige zonneschijn te genieten zoals het een tropisch schepsel betaamt.

Tot volgende keer.
Albert

 
Goede zondagmorgen Albert, Paul, Ronnie, Max, Karel en Hans,

Albert, je was me voor, ik was van plan hierover te schrijven maar de tijd ontbrak me. Nu dan maar even voor we naar ook zo'n nostalgisch gebeuren gaan als een Indische soos, mijn denken hierover op papier zetten..

Als je noemt Pasar Malam, ruik ik Indië: zurig, apart en niet weg te vagen. Zie ik -en dan denk ik aan enkele jaren terug- een massa mensen met donker haar, lachend en plezier maken, altijd eten in de handen of de beker tjendol aan de mond. Twee jaar terug, kwam je binnen dan zag ik voor het Tong²-podium een grijze massa... allemaal ouder aan het worden, maar nog steeds zijn de ingrediënten van geur en sfeer dezelfde. Apart, vredig en rustig in afwachting wat komt terwijl het snoepen, lachen en ngobrol gewoon doorgaat...als één grote familie. Maar er ontbraken er toen al velen.
Mijn vader vertelde weleens dat het niet haalt bij een PM in Batavia destijds...hoe dan Pap? Leuk, gezellig, véél muziek, eten en drinken, maar geen dropkraampjes of gokautomaten...

Ik ben op een dag door de week met onze dochter gegaan; moet je eerst oud worden eer er een droom uit komt? Samen met je dochter uit en dan naar iets dat je na aan het hart ligt. Gewoon samen genieten van alles wat er geboden wordt, samen een gado² maaltijd gebruiken, die meer leek op een kooldieet dan op onze gado². Geeft niets, je doet en beleeft het sámen.

We komen thuis en onze kleindochter, paste op opa of andersom(?) is nog thuis en vraagt wat we gekocht hebben.
Ik laat haar de gekochte batikspulletjes zien, ze duikt er met haar neus is en zegt : 'oh lekker ruikt dat, echt Pasar' en mijn hart springt op! Onze kleindochter die op de zaterdag daarop mee was, geniet van alles en begint met een tjendol, geniet van de bami Kwa, is niet weg te slaan van alles wat blinkt en schittert -ze is een tiener- en eindigt met kwe Bika Ambon met tjendol na! Max zegt nadien: een jaar hier naar uitgekeken en de dag is zomaar voorbij...

Over die Indonesische tent gesproken: dit is gewoon waar ik voor heen ga en net zoals Ron zegt proberen of je nog een gesprek met ze kunt voeren.. ik begin met tawarren, terwijl ze voor elke batik [chap] kledingstuk € 3,00 vragen...
Na wat heen en weer getawar, zeg ik: neen alle vier voor 10 en anders niets, loop weg, wordt teruggeroepen: 'ajo bu boleh deh...', wordt gebunkus en ik geeft 12, krijg een klapzoen en een zakje met pala manis toe! Vraag haar om de bergen voor me te groeten als ze terug is, ik mis die zo.

Onze integratie is hier vergevorderd, zoals Ron en Albert als schreven, je ziet nu veel culturen op de Pasar Malam die zich ook weer integreren aan onze adat van 'genieten', laten we dit nog lang zo kunnen vasthouden, doorgeven en bovenal er ook van genieten!

Ik wil nog zoveel schrijven, maar mijn hart en gedachten gaan met me op de loop en ik wil snel, dus een andere keer meer. Ik zend deze mail ook aan Karel, Hans en Max en hoop dat die ook hun gedachten op papier willen zetten en zo het stokje van ons aannemen en doorgeven..

Fijne zondag,
Maudy

Selamat Pagi, Albert!

Blij, dat mijn "Aandringen" zo'n resultaat heeft opgeleverd! Daar breng jij alweer een andere en zeer positieve, mogelijke reactie op het willen doorzoeken van hoe het voelt om onze "Indische gevoelens" bewust te ondergaan en de loskomende emoties op te slaan en weer te geven. Ik denk, dat als wij allemaal er ook zo vrede mee zouden hebben en datzelfde zouden doen, er vast wel wonderbaarlijke en verlossende mooie dingen uit zouden komen! Zelf ben ik ook naar de Passar Malam gestapt, om de ervaring zo intens mogelijk mee te maken, alhoewel ik natuurlijk wel wat andere zones heb uitgezocht, een mens eigen, toch?
Nes was al eerder gegaan met een ex NS Collega, die haar vaart kon bijbenen, zij kan namelijk niet rustig rond slenteren, zoals ik dat doe, zonder hevige rugpijn op te lopen, alles moet met verblindende snelheid gebeuren... Vorige Zondag (het was vreselijk druk, lange rijen wachten overal en veel gedring) ben ik maar voor vier uurtjes geggaan en kwam doodmoe thuis. Met een dubbele portie Martabak, nieuwe "Dream catcher", en vijf grote mangga's!

De Indonesische tent met al zijn toekang djualans trekt mij iedere keer weer onweerstaanbaar aan, om onze voormalige broeders omringd door al hun kostbare en originele meegebrachte waren te zien en beseffen, hoe het nog zo recent uit ons oude moederland was meegebracht, zij hebben allemaal zo hun eigen voorraadje van o.a. djadjan, rempejeh oedang en zo meegenomen, die ze stiekem, gehurkt achter hun bergen van houtwerk en Batik op peuzelen. Als je de moed en het nodige taalgebruik bezit, wordt je soms toegelaten in die kostbare "Private world" en kan triomfantelijk mee genieten...Het viel me ook op, hoeveel niet-Indische bezoekers rondliepen, "Totoks", andere allochtonen en zelfs buitenlanders. Inderdaad moet de gemoedelijke sfeer een aspect hebben, die ze ieder jaar weer doet terug komen.
Maar ik wil het ook even hebben over een niet zo spontane en gewoonlijk verborgen zijde van het Gevoel.
Ik heb bij mijzelf de gewaarwording van die kant ook gaandeweg los zien komen, dat gebeurt met de meeste Indo's, wanneer zij wat ouder worden en hun veerkracht begint weg te vallen. Er wordt openbaar (bijna) nooit over gesproken, alhoewel het onderwerp wel werd aangeroerd toen jij ons een bezoek bracht..
Normaliter is het "Taboe"en zeker ongepast om ze, zelfs among "Close family" op te brengen. Ik heb het over de minder besproken (en daardoor ook vaak weg gedrongen) geweldadige herinneringen, zoals de Jappen kampen en de "Bersiap tijd". De generatie, die dit zeer intens heeft meegemaakt, onze ouders, tantes en ooms, praatten er nooit over en hebben die episodes met zich meegenomen, naar hun "Eeuwige Jachtvelden"
Meeste schrijvers over "Indische Ervaringen", bespreken het vaak heel kort in hun relaas, over hoe zij zich hun eigen jeugd hebben weggedrongen en hoe dus daarom zij hun Opa's en Oma's vaak niet begrepen, die immers vanouds hadden toegepast wat alweer zo'n echte "Indische" houding was: "Sudah, laat maar! Daar praten wij niet over! Dat is toch verleden tijd? Er bestaan instanties hier in hetzelfde Nederland, waar wij nu al zo'n zestig jaar vertoeven, die zich er wel mee bezig houden, gelukkig! Pelita, WUBO, Stchting Sinai enz. De meesten van ons bekijken het onderwerp met de nodige afkeer en wantrouwen, zoiets van:"Het gaat toch alleen om een uitkering of zo? Daar doe ik niet aan mee, ik hou er niet van om mijn hand op te houden! Bovendien, wie heeft er nu de tijd en de interesse, om echt naar mij te luisteren?" Onze eigen kennissen kring moet heus wel individu's, die, net als onszelf, daar mee zitten te worstelen, vaak, als we alleen zijn en zeker ook in die regios' van ons onderbewust zijn, die zich meestal manifesteren als wij weer ronddwalen in ons (donker) verleden, s ávond's en ook nadat we weer zo'n begrafenis hebben meegemaakt, van een Oom, Tante, Oma, Opa of andere oudere Indo....Er bestaat bij mij geen twijfel, dat we ons meer open moeten stellen, niet alleen onszelf, maar ook voor diegenen onder ons (waar we vaak helemaal geen idee van hebben), die zwaar getraumatiseerd er stilletjes onder lijden. Waar schamen wij ons eigenlijk voor? Want als we alleen maar even om ons heen kijken en in het nieuws zich geweldadige oorlogs taferelen afspelen, reageren we zelf ook met zo'n :"God! Ik ken dat! Dat heb ik zelf ook immers meegemaakt!" Alleen een beetje anders natuurlijk en zo lang geleden.... Dit onderwerp, Albert gaat ons allen echt aan! Graag denken wij dat "Indisch Gevoel" alleen maar van toepassing is, gedurende Kumpulans, etentjes, Passar Malams, fuifjes en luisteren naar "Radio Tjampur Adoek". het wordt tijd, dat wij beseffen, dat we niet alleen staan, maar omringd zijn door mede-lotgenoten, die best wel met ons zouden willen ngobrol. Ook, dat het niet zozeer om de "Uitkering"gaat, maar nog belangrijker, het open leggen en accepteren van onze geestelijke wonden met hulp van mensen die daarvoor getraind zijn. Dan wordt het misschien mogelijk om door onze schaamte en angsten heen te lopen, one-step-at-the-time, met uiteindelijk vrede, eindelijk! Daar! Weer zo'n off-the-wall reactie van Si Ronnie, maar ik ben blij dat ik het heb opgebracht!
En Nou Jij weer!

Nou Ron,

Om in zekere zin nog een vervolgreactie op jouw laatste bijdrage te geven (zoals jij mij uitnodigde hiertoe) het volgende:

Nu door een vrolijke samenloop van omstandigheden ik mijn nek heb uitgestoken over het Indische Gevoel, heb ik met verdubbelde aandacht heden de Pasar Malam Besar bezocht.
Bij de ingang waren de foto's van de Tong Tong organisatie geëtaleerd, compleet met de persoonlijk geschreven presentaties van de leden. Een ieder probeerde uit te leggen waarom hij/zij deelneemt aan de Tong Tong. Je begrijpt wel dat ik met veel interesse hun motivatie bestudeerd heb, vooral als zij het hebben over het Indische Gevoel. De kleine spil van de organisatie is toch van onze leeftijd. De rest (vrij jong) was "aangestoken" door de Indische sfeer en overleveringen.
Ik wilde voor mijzelf controleren in hoeverre mijn samenvattende ideeën volledig waren. Naar mijn persoonlijke mening was mijn opsomming van de "elementen" bijna volledig. Er is nog (wellicht tenminste) één element toe te voegen:
Een element dat bij opvolgende generaties steeds zwakker aanwezig zal zijn vanwege de noodzakelijke aanpassing aan de verzakelijking van de huidige Westerse maatschappij: de onbewust (tempo doeloe of niet) meegekregen spontane zachtmoedige gastvrijheid.
Dit is zeker een sterk element en reden voor 'outsiders' om zich aangestoken en aangetrokken te voelen door en tot het Indische Gevoel oftewel de Indische sfeer.
 

Ook werd ik mij ervan bewust dat derde en vierde generaties toch zoekende zijn naar een identiteit. Velen van hen moeten zich voelen als opvarenden op een afdrijvend vlot zonder culturele verankering. Hierdoor alleen al hebben de instandhouding en verduidelijking van de Indische cultuur en het gevoel beslist een functie.

Voor het eerst heb ik bewust de tijd genomen om langzaam en innig te genieten van alle aspecten van de Pasar Malam Besar - van half 4 tot 11.
Ik heb zoveel mogelijk Indische snaren laten beroeren: culinair, dans, toneel, Indo-bandjes, electric guitar, lectuur, Indische schilderkunst en tropische dranken, en overal praatjes aangaan en de restanten van mijn kennis van het Indonesisch uitproberen.
Een schilderij van Balinese danseressen deed mij abrupt stilstaan. Het origineel kopen was te prijzig. Ik nam genoegen met een goede kopie:
De schilder is Frits Tielman Smeele, familie van de fameuze Tielman Brothers.
Wel, tot zover dan maar.

Albert

Selamat Sore, Albert.

Dit onderwerp is tot in den treure en volledig door controversie omringd, beantwoord door zovelen! Mijn "definitie" of gevoel erover:
als eerste generatie Indo voelt het wat anders aan dan voor bijvoorbeeld derde(of nog latere) generaties. Het "Gevoel"komt tevoorschijn, wanneer je o.a. weer voor het eerst voet zet op je geboorte grond en vervolgens de mensen, geuren en uitzichten her-beleeft! Ze komen ook naar boven drijven gedurende Pasar Malams, Kumpulans en andere, typisch Indische activiteiten, zoals het ruiken van de geuren uit jouw eigen keuken, wanneer je vrouw zich weer staat uit te sloven om iets :"Echt Indisch!"op tafel te zetten. Ook komt het gedurende de bijna dagelijkse ervaring van ons :"Tempo Doeloe" gevoel, wanneer je een andere Indo ontmoet, de Moesson of de Indo leest en dan natuurlijk 's nachts wanneer je weer rond dwaalt in die periodes :"Fan Toen Froeher...."
 

Zelfs in Australië en Amerika, beleven al die verspreide Indo's dat "Gevoel", bij dergelijke gebeurtenissen.
Je moet wel haast : 1. Of daar geboren zijn van Indische ouders of 2. Tijd besteed hebben in het vooroorlogse Indië als KNIL'er of uitzendkracht van Hollandse afkomst. Ik denk niet dat er een gemakkelijke definitie voor is, Albert!

Si Ronnie.

Selamat Malam Ron,

Ja, inderdaad. Het Indisch gevoel is als een snaar die beroerd wordt door een gebeurtenis.
In jullie sateh, die ik onlangs gegeten heb, herkende ik de authenticiteit van de Indische keuken en werd de Indische snaar beroerd.

In Australië was ik zo fortuinlijk om deel te hebben uitgemaakt
 van een Indische gemeenschap, die vele huisvrouwen kende uit het Indië van vroeger,
waar elke verjaardag of feestdag werd opgeluisterd met een rijsttafel.
Zo'n week geleden at ik met een ULO-genoot in het Minangkabause Huis in het Kralingse Bos in Rotterdam. In mijn verrukking vroeg ik aan de ober of er misschien een band wordt onderhouden met de Minangkabau? Niks daarvan. En ook het eten was tjemplang (flauw). De geuren en pittigheid ontbraken.
 

Hoewel ikzelf in Bandoeng was geboren toen de oorlog begon, bekruipt mij toch het gevoel dat het echte Indische gevoel bij onze ouders lag. Omdat het goede, oude Indië van Tempo Doeloe, zoals het mij als begrip bijgebracht werd door mijn ouders, wreed werd beëindigd door de Jappen. Wat hierna volgde was een opeenvolging van onzekere veranderingen, onveiligheid, onrust, een illusie dat Tempo Doeloe terugkomt, en vervolgens geslingerd te worden in andere culturen en werelddelen.
Wat onze generatie in feite gemeen heeft is o.a.
 

• de afkomst van gemengde ouders en derhalve wat Indonesisch bloed

• Nederlander zijn maar ook een beetje Indonesisch

• een ambivalente relatie tot Indonesiërs. Immers, ondanks onze deels Indonesische afkomst
  zetten de meeste Indischen toentertijd zich af tegen de Indonesiërs. Nu worden de Indonesiërs nostalgisch omarmd vanwege een zekere herkenning van onszelf.

• wat onze ouders aan overleveringen hebben doorgegeven aan ons, die wij niet hebben meegemaakt

• het ondergaan van een Japanse expansieoorlog

• het overleven van een Indonesische vrijheidsoorlog

• een afbouw van de Indo-Europese samenleving.

• een confrontatie met een keuze: Indonesiër en spijtoptant worden of naar Nederland (re)patriëren

• een vlucht naar een onbekende en "koude" toekomst

• aanpassing en overleven in Nederland, Amerika, Australië, Nieuw Guinea, Brazilië
   

 Wat onze generatie (zijn wij eerste of tweede generatie?) in feite aan Indisch gevoel heeft, is een mengeling van overgeleverde illusie, een zekere trauma, verlies, ontworteld zijn, melancholie en nostalgie.

Zoals je ziet, blijft vanaf onze generatie het Indisch gevoel iets ondefinieerbaars.
Het feit dat onze generatie het Gebaar (ken je dat?) hebben mogen ontvangen (ter waarde van € 2000) bevestigt alleen maar dat wij eerder slachtoffers waren dan kinderen van het werkelijke Tempo Doeloe.

Wellicht heb ik hiermee bijgedragen aan nog meer controverse.

Sampai bertemu lagi.
Albert.

Selamat Pagi, Albert!

Inderdaad, het onderwerp van gesprek zal wel doorgaan, zolang er Indo's zijn, die zich erover willen uiten... Wat Maudy van plan is met onze diepzinnige gesprekken weet ik ook niet, maar ik heb zo het gevoel dat zij met moeite haar al eenmaal begonnen perkara van onze reünie aan de gang aan het houden is en wellicht bestaat er een kleine kans, dat dit onderwerp wat uitlokt bij onze mede ex-scholieren.....
Wij hebben allemaal wel een of ander amusante"of anders getinte ervaringen in die trend ondervonden en ze gewoon afgedaan als zijnde van geen groot belang voor anderen. Toch, als eenmaal iemand wat aanroert, misschien, reageren de betrokkenen toch wel?
Enfin, ook wij hebben een andere wijze om onze gevoelens erover te weerspiegelen, jij analyseert graag al die eenvoudige piekierans tot in de fijnste en wetenschappelijk beproefde termen, terwijl ik er ,zoals gewoonlijk, gewoon op los door blijf omongen....
Ik heb ook Paul Soesman een kopietje gestuurd en hij reageert weer op zijn manier en zo blijven me maar doorgaan! En dan natuurlijk ook Maudy zelf.....
Het komt er gewoon op neer, dat we allemaal ikans zijn, die van kom naar andere kom zijn verhuisd en onze blik op de buitenwereld, die wij door onze eigen variant van gekleurd glas, nogal varieert naarmate ook wij ouder worden en onze gedachtegangen de overhand laten spelen, denk ik. Kijk maar hoe we allen door het leven zijn gestrompeld of met roem overladen op de reünie zijn terecht gekomen en daar onze lang teruggehouden Indische gemoederen nu opeens los komen. Met verbazing soms, lees ik nu op Maudy's website, al die uiteenlopende terugblikken, die wel een ding gemeen hebben:" Zelfs zo'n kortstondige jeugd ervaring als onze Ambon Straat periode, brengt ons bijeen en even wanen wij ons terug!" Dat is ook zo typisch van al die Indische gevoelens, zij doen dat namelijk ook! Tjimahi en mijn recente bezoeken naar mijn geboorte plaats, hebben dat ook zo overweldigend bewezen.Nog zit ik door mijn gemengde reacties te ziften naar antwoorden en zoiets van:"Goh! What if....(I had done this or that!)". zovelen van ons hebben ervoor gekozen om of nooit terug te gaan, of het is er nog niet van gekomen, let me tell you this:"Until you've done it, you can't imagine the flood of memories and emotions that attack you!" En als ik dan eindelijk weer thuis zit en naar de foto's en al helemaal als er videos bij te pas komen, beleef je het weer allemaal opnieuw!
Nou, genoeg over deze OFF-THE-WALL piekerans van deze straatslijper....

Sampai berjumpa lagi, sobat!
Si Ronnie

Hallo Ron,

Het aanroeren van het onderwerp 'Het Indische gevoel' trekt wel een deksel open, hè?
Jouw amusante relaas illustreert eigenlijk wat ik eerder stelde: ontworteld! Dit houdt in dat het eendje in vreemde vijvers is beland en vreemde ontmoetingen en ervaringen doet en beleeft. Dat is nu eenmaal de tragiek van ontworteling. Tot op de dag van heden weet men mij ook nog steeds niet te plaatsen. Maar ......... tegenover de miskenningen stonden ook de razende populariteit van de Indo boys. Vooral als ze de gitaar bespeelden. Die uitbarstingen in Den Haag waren eigenlijk een uiting van het succes van de Indo boys (bij de meisjes - jaloezie dus.)
Jij vroeg je af of je ook daar bij zou hebben willen behoren. Nou, ik stellig niet maar was wel bijna tegen wil en dank in zo'n situatie gemanoeuvreerd toen ik omstreeks 1959 mij bevond in een Utrechtse grachtenkelder waar een Indoband speelde. De locatie was omsingeld door een Utrechtse gang. Toen werd mijn naam omgeroepen of ik misschien het beleg wilde ontzetten omdat mijn lief broertje over mij had opgeschept, dat ik zo sterk was. Ik was zo wijs om mij niet aanwezig te melden!

Jouw ontmoeting met de onmiskenbare Indo's in Florida was wrang omdat zij zich bespot voelden door jou. Zo'n benadering als "Loh, ik heb gehoord U praat Gollands, ja, komt u misschien ook uit Indonesië?" is absoluut 'not done'. Als je in keurig Engels of Nederlands was binnengekomen dan weet ik zeker dat je een prettiger ervaring en herkenning had meegemaakt. De verklaring zit hierin, dat het door hun gehanteerde spreekniveau voor 'insiders' was bedoeld. Hun spreekniveau zou absoluut niet hun eigen gekozen visitekaartje zijn geweest, getuige het feit dat zij jou in keurig Engels beantwoordden.
Dezelfde blunder had ikzelf namelijk ook begaan. Waar in conférences het publiek plat gaat van het lachen, komt beledigend over in kringen waar dit de spreektrant is, vooral als het voor de hand ligt dat de 'vreemde' niet echt tot die kringen behoort.
Tja, het 'Indische gevoel' heeft te maken met een groot scala aan gevoeligheden vanwege de vele schakeringen van culturele mengingen.
Het land waar men nog veel meer te maken heeft met complexe nuances is Brazilië.

Als Maudy onze gedachten over dit onderwerp als een toegevoegde waarde ziet dan staat het haar wat mij betreft vrij om die ergens te plaatsen.

Wel, tot vernemens dan maar.
Albert

Overigens nog het vervolg erop (It never stops, doesn't it?)

"HET INDISCHE GEVOEL"

We kunnen wel door blijven gaan, totdat onze adem eindelijk :"mogok!" over dit speciale onderwerp...
Het licht (tenminste voor mij) nogal wat gevoelig, omdat ik ook zo'n 33 jaren in Amerika van dat:"Indische Gevoel" verstoken ben geweest. Daar leerde ik namelijk aan de lijve ook nog andere gemoeds ervaringen kennen, die ik nu nog altijd niet zo makkelijk kan classificeren.
Als Indo, vrijwillig naar Amerika te zijn aangeland, leerde ik al gauw wat andere "Nuances" van dat gevoel. En we kennen vast wel allemaal mensen, kennissen, familie enz, waar ook dat op van toepassing is!
Ik geef wat voorbeelden:

Je ontmoet in Florida gedurende je zwerftochten nogal wat diverse mensen met zo verscheidene achtergronden, en dan hoor je opeens ergens een vlaag van een typisch Indisch gesprek:"Loh, hebben ze hier ook djagoeng reboes? Misschien isterwel ook nog Ferkadel djagoeng?"
Dan slaat er opeens wat in je omhoog en je spreekt die ogenschijnlijk Indische mensen aan:"Loh, ik heb gehoord U praat Gollands, ja, komt u misschien ook uit Indonesië?"

Vlugge, veelbetekenende blikken tussen het echtpaar en dan het antwoord:"Sir, I don't know what you're talkin' about! We' re not from Holland! You must be mistaken!" Nou, dan krijg je het gevoel van een klap in je gezicht, is het omdat ik er als een Indo Totok uitzie of wat? Heb dat verschillende keren meegemaakt, niet zo erg positief dus...
En dan sta je op het Arnhem station perron in lijn te wachten bij een frietzaakje, om wat geld voor de automaat te wisselen met je (Indische )vrouw. Wordt je door een stel stoere, echte puur Hollandse hooligans opzij geschoven, omdat ze "haast "
hadden. Zeg je wat en dan hoor je:"Wat mot je ouwe? Moet ik die platte neus van je nog wat platter meppen? Rot toch op naar je eigen land, die verdomde allochtonen ook!"
Zo, dat is dus ook een Indisch gevoel, of niet? Toen ik op de MULO in Rotterdam tussen mijn mede 3B Hollandse klasgenoten zat en ze zaten stoer te doen met klapmessen, terwijl we op de Wiskunde leraar zaten te wachten.. Opeens:"He, Willemsen, jij komt toch uit dat tropisch land vandaan? Kun jij hier ook wat van?" Wordt me een mes aangeboden, ik, erg nonchalant, pakte het tussen duim en wijsvinger en flipte het mes richting het schrijfbord aan...
Keplok, precies midden tussen een rij meetkundige formules! Het mes, een paar centimeter diep staat een tijdje te trillen... Een schok van verbijstering tussen de Totoks, met open mond gapende..... Daar kwamen al die jaren van oefening op de ketebok pisang in onze achtertuin in Tjimahi met mijn zelf gemaakte mes goed van pas!
 

Ook zo'n Indisch gevoel, right? Of toen in de jaren vijftig,
je stond mee te rocken met een stel Indische jongens op het podium, met je nieuwe gitaar in een van de dorpen bij Almelo, waar mijn moeder een flat bewoonde, en de blonde meiden staan gewoon te gillen! Jij hebt maar te kiezen! Ook een Indisch gevoel? Zeg het maar! En dan wat over je kwam als je de kranten verslagen las over de uitbarstingen in Den Haag, tussen de Hollandse nozems en de "Indische Gangs!" Hoorde je toen echt erbij, bij die gangs?

En het :"Hollandse gevoel"dan? Want ook daar hebben wij zo onze ervaringen mee...
Al eerder over geschreven, tenminste, sta je tussen mede scholieren in het gymlokaal met de heer Stam vooraan, stilletjes het :"Wilhelmus"te zingen, na uitdrukkelijk gewaarschuwd te zijn:"Stilletjes aan, ja? Het is vandaag Koninginnedag en we willen niet dat ze ons zo horen zingen!" En later, na een reis naar ons moederland voor vijf weken, met Het Schone Streven, landt je weer op Schiphol en je ligt weer eindelijk thuis in je eigen bed, na een lekkere lange douche genomen te hebben, toch ook "Hollands gevoel", niet? Want dat zei Charlie Robinson zo lang geleden al:"Wij zijn toch kinderen van meerdere wereld delen?" Want ook het :"Amerikaanse Gevoel " ken ik ...... Je ervaart het, als ze gedurende July Fourth, opstaan en "The Star Spangled Banner" zingen, of je ziet die jongens in eerst Korea en toen Vietnam, daarna Afghanistan en toen Irak hun leven geven (later met je eigen zoon ertussen!) Of je draagt gewoon American Made Jeans, eating a true blue American Double Whopper with Twister Fries and an extra large coke????

Wat doen we met al die"Gevoelens" ? We ervaren ze, schrijven erover, ergeren ons er aan (zoals wanneer een stel Indische kennissen weer eens typisch :"Djam Karet!" je ergens laten staan te wachten.... Weggaan doen ze niet, als je ouder wordt, however, begin je toch meer en meer zoiets van:"Maar waarom dan toch? Wat moet ik er mee en ik soms een beetje.....?"

Zo Albert, daar staat het weer, mijn magere piekerans tussen al de Proza die al ooit eerder zo terdege beschreven is....

Ronnie.

 
Ronnie,

Ik reken ons altijd tot de tweede generatie en onze ouders tot de eerste, want zij waren toch degenen die het allemaal erg bewust meegemaakt hebben en er onder geleden hebben. Vaak waren onze opa's en oma's ook mee, maar die werden dan toch weer opgevangen door onze ouders, hun kinderen.
Heb je het verhaal al eens gelezen dat ik voor hun schreef? Het heeft in een van de eerste uitgaven van De Gordel van Smaragd gestaan, die nu opgegaan is in het Indisch Huis.
Ik zie mijn moeder nog altijd beven als de man van de BMZ kwam om zijn wekelijkse rijksdaalder te 'vangen' voor de terugbetaling van de tweedehands aanschaffing van de krakkemikkige meubels, die bij de huur overgenomen móesten worden. Wat heeft men toch aan ons verdiend, zowel de contractpensionhouders als de gemeenten.

Ja dat wat Albert schrijft over de 'herkenning' dat is een feit. Ik kan geen Indische voorbij lopen zonder te groeten of liever nog een praatje te maken en een aai over de arm te geven. Onze kleindochter -gaat overigens mee naar de PMB- zei eens: oma is dat nou allemaal familie van jullie? Jullie praten altijd zo gewoon met elkaar en zoenen altijd.. en weet je wat ik zo leuk vindt.. al die oude mensjes zijn nog zo netjes gekleed en maken zich ze leuk op!' Dit zegt een meiske van 13. Ze vindt het dan ook heerlijk om mee te gaan naar die Indische soos en ze treedt dan ook weleens met een zelf bedacht 'modern' dansje op.

Wat Albert schrijft over het gemengde bloed dat door onze aderen stroomt, kun je gerust stellen dat er meer dan één of twee soorten zijn. Zo heb ik Frans, Hollands, Chinees en Portugees bloed in mijn anderen... Dat is zo nu en dan heel duidelijk te zien in de samenstelling van het gezin van mijn ouders. We gaan verder in ons eigen gezin en daarin zit nu Grieks en Afrikaans bloed in vermengd. Eigenlijk is het zo dat de Nederlanders straks een heel sterk volk hebben door al die mengsels van culturen.

Heb je vanmiddag nog naar dat programma van de Indische Zomer gekeken? Max heeft het opgenomen en hebben we het vanavond na het voetballen gezien.
Wat Albert verder schrijft over die mengeling van gevoelens ben ik helemaal met hem eens en voel het net zo.
Hij schreef mij ook over de voortzetting van de reünie; binnen een jaar. Eigenlijk is dat heel goed, want we hebben elkaar teruggevonden en kunnen nu nog die herinneringen met elkaar delen en je kunt praten met mensen die je begrijpen, die dezelfde belevenissen hebben gehad.. Als je met een Hollander praat moet je altijd uitleggen en schiet het verhaal.. de belevenis er gewoon bij in, want als je hen dan in de ogen ziet, zie je de oninteresse, ergens begrijpelijk want ze délen dit niet met ons!
Maar wel weer een praat reünie, misschien met een dansje ertussen door, maar hoofdzakelijk met elkaar de herinneringen ophalen, lachen en huilen...
Kunnen we deze mailtjes ook op de site zetten? Men kan reageren in het gasten boek of gewoon door een mail te zenden, die wij dan weer op de site zetten.. Ik hoor graag van jullie..
Al maar ja, het is bedtime.. Lieve groetjes,
Maudy.